Teknopark 4691 mi?, dışarıda 5746 mı?

Prof. Dr. Ahmet Fenercioğlu, TÜGİM Mentörü
ahmet.fenercioglu@tugim.org
TÜBİTAK 1512 Girişimcilik Destek Programı kapsamında 2. aşamayı başarı ile tamamlayıp destek almaya hak kazanan girişimcilere iş planlarını hayata geçirebilmeleri için şirket kurmaları istenmektedir. Girişimci, teknogirişim desteği aldığı durumda şirketini aşağıda belirtilen adreslerde kurabilir.
3. Bunların dışında yurtiçinde herhangi bir adreste kurabilir.
Bu durumda 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Kanunu’na ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre vergisel uygulama yapmak mümkündür. Her iki kanun da Ar-Ge ve Tasarım faaliyetlerini desteklemek amacıyla kurgulanmış kanunlardır. İşletme sadece bir kanundan yararlanılabilir. Bu durumda hangisi daha avantajlı olur? sorusu akla gelmektedir
Teknogirişim desteği alan veya kamu kaynaklarından ar-ge ve yenilik projesi desteği alan işletmeler proje faaliyetleri kapsamında her durumda 5746’dan yararlanması mümkündür. 5746 Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belgelendirilmiş genelde orta ölçekli veya büyük işletmelerin Ar-Ge ve Tasarım Merkezi faaliyetleri kapsamındaki giderlerinden vergi indirimleri ve istisnalar almak amacıyla tercih edilen bir kanundur. Bunun yanı sıra TÜBİTAK, KOSGEB gibi kurumlardan Ar-Ge desteği alan işletmelerde sadece bu proje faaliyetleri kapsamında 5746’dan yararlanabilmektedir. Bunun için TEKMER veya dışarıda herhangi bir adreste işletme kurulabilir. Eğer TEKMER tercih edilirse vergisel avantajların yanısıra girişimcilere ve işletmelere ön kuluçka, kuluçka ve sonrası süreçlerde; iş geliştirme, mali kaynaklara erişim, yönetim, eğitim, danışmanlık, mentörlük, ofis ve ağlara katılım gibi hizmetler sağlanmaktadır.
Eğer işletme Teknoloji Geliştirme Bölgesi yani teknopark/teknokent içerisinde kurulacaksa TGB kanununa göre faaliyet göstermesi gerektiğinden 4691 kapsamına geçecektir. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, ar-ge ve tasarım faaliyetleri kapsamında vergisel muafiyet, indirim ve istisnalardan faydalanmak ve bir ekosistemin içerisinde yer almak isteyen firmaların tercihidir. 5746’ya göre arge ya da tasarım merkezi şartlarını sağlayamamış veya sağlasa da ar-ge kazançları yüksek olup bu kazanca yönelik muafiyetlerden yararlanmak isteyen firmalar TGB’de yer almak isterler. TGB’de 5746’ya göre en önemli avantaj proje çıktısının satışı, ar-ge satışı, lisanslama, patent gibi fikri mülkiyetlerden elde edilen gayri maddi hak (know-how) kazançları ve yazılım satışlarından elde edilen gelirlerden dolayı kurumlar vergisi istisnası bulunmaktadır. Ar-Ge çalışanları ve destek personeli için gelir vergisi stopaj teşviki, SGK ile ilgili indirimler ve çeşitli vergisel istisnalar verilmektedir. Genelde teknogirişim gibi teknoloji tabanlı ürün geliştirmek isteyen bir startup firması düşük kiralarla teknopark kuluçka merkezi imkanlarından faydalanmak, bir ekosistemin paydaşı olarak 4691 kapsamındaki teşviklerden yararlanmak için işletmesini TGB’de kurmak ister.
Bu iki kanunla ilgili muafiyetler, indirim ve istisnaların karşılaştırılması Tablo 1.’de verilmiştir. Burada verilen tüm muafiyet, indirim ve istisnalar 31.12.2028 tarihine kadar geçerlidir.
5746 ve 4691 Karşılaştırma Tablosu
** Gelirlerle ilgili olarak kurumlar vergisi istisnası yoktur.
Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ticari
kazancın tespitinde indirim konusu yapılır.
Fakat kuruluşun ar-ge harcamalarının artışına
göre belirli şartlarda ilave indirimler uygulanır.
Yazılım ve/veya ar-ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna tutulur.
Ar-Ge ve destek personelinin gelir vergisi teşvik oranları
Yüksek lisans derecesine sahip veya temel bilimler lisans mezunu (Teşvik Oranı: %90)
Diğer ar-ge ve destek personeli (lisans,
önlisans, teknisyen) (Teşvik Oranı: %80)
Tüm ar-ge ve destek personelleri için (Teşvik Oranı %100)
4691 ve 5746 ortak teşvikler
Ar-Ge ve destek personelinin, sigorta primi işveren hissesinin yarısı ödenir.
Proje kapsamında ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.
Kanun kapsamındaki her türlü ar-ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden istisna tutulur.
Teknogirişim desteği kapsamında şirkete giren destek tutarları gelir olarak kaydedilir fakat kurumlar vergisi tahakkuk ettirilmez.
Proje faaliyetleri dışında yapılan satışlardan, seri üretimle yapılan satışlardan elde edilen gelirler
kurumlar vergisinden muaf tutulmaz.
SONUÇ : 4691’de personel gelir vergisi stopaj muafiyeti %100 dür, 5746’da ise mezuniyet
derecesine göre %80-%90-%95 olarak uygulanır ki, genelde çalışanlar %80’lik dilime girer. Diğer
damga, gümrük vergisi istisnaları ve SGK indirimleri aynıdır. 4691’de en önemli avantajlar yazılım
satışlarında KDV istisnası ve Ar-Ge, tasarım ve yazılım satışlarından kurumlar vergisi muafiyetidir.
TGB açısından sorun olacak bir konu ise genelde büyük şehirlerdeki teknoparklarda doluluktan
dolayı kısa zaman içerisinde yer bulmak zor olabilir. Yer bulunduğunda teknogirişim firmaları 3 yıl
süreyle kuluçka merkezine alınır ve burada oldukça düşük kiralar ile kuluçka merkezi ve
teknoparkların imkanlarından yararlanarak startup olarak başlayıp scale up ölçeğine yükselebilir.
Örnek hesaplama tabloları 2. Bölümde verilecektir.
* TEKMER; girişimcilere ve işletmelere ön kuluçka, kuluçka ve sonrası süreçlerde; iş geliştirme, mali
kaynaklara erişim, yönetim, eğitim, danışmanlık, mentörlük, ofis ve ağlara katılım gibi hizmetlerin sağlandığı
yapılardır.
de verilecektir.
**Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri için performansa dayalı bazı şartları sağladığı zaman kısmen kurumlar vergisi
indirimi uygulanmaktadır.
Yayın no : 2021-A1 17.06.2021
Ahmet Fenercioğlu